ޗާގޯސްއާ މެދު ރާއްޖޭގެ ދައުވާކުރުންތަކެއް ހުއްޓައި އެ ރަށްތައް މޮރިޝަސްއާ ހަވާލުކުރަން އިނގިރޭސިވިލާތުން ނިންމި ނިންމުމާ ގުޅިގެން ބައިނަލްއަގުވާމީ މާހިރުންގެ ލަފާ ހޯދުމުގެ މަސައްކަތް ކުރަމުން އަންނަ ކަމަށް ބަންޑާރަ ނައިބު އަހުމަދު އުޝާމް މިއަދު ވިދާޅުވެއްޖެއެވެ.
ރައީސް އޮފީހުގައި މިއަދު ބޭއްވި ނޫސްވެރިންގެ ބައްދަލުވުމުގައި އުޝާމް ވިދާޅުވީ، ޗާގޯސްގެ މޮރިޝަޝްއާ ހަވާލުކުރަން އިނގިރޭސިވިލާތުން ނިންމުމުން އެކަމާ ރާއްޖެއިން ކަންކަން ކުރަންވީ ގޮތް ބެލުމަށް ބައިނަލްއަގުވާމީ މާހިރުންގެ ލަފާ ހޯދުމުގެ މަސައްކަތް ކުރަމުން އަންނަ ކަމަށެވެ.
”މި ކަމަކީ އަޅުގަނޑުމެންނަށް އިންޓަނޭޝަނަލް އެކްސްޕާޓުންގެ އޮޕީނިއަން ހޯދައިގެން ކުރެވޭ ޒާތުގެ ކަމަކަށްވާތީ ކޮންމެ ޑިވެލޮޕްމެންޓަކާ ގުޅިގެންވެސް އަޅުގަނޑުމެންގެ ސްޓްރެޓަޖީތަކާ އެއްޗެހި، ކުރިއަށް ދާނެ ގޮތްތަކާ އެއްޗެހި ބަދަލު ކުރަންޖެހޭ،“ އުޝާމް ވިދާޅުވި އެވެ.
އިނގިރޭސީން އިސްތިއުމާރުކޮށްފައިވާ ޗާގޯސްގެ ރަށްތައް މޮރިޝަސްއަށް ދޭން އެއްބަސްވެފައި މިވަނީ، ދެ ގައުމުން ކުރި މަޝްވަރާތަކަކަށްފަހުއެވެ.
އެ އެއްބަސްވުމުގެ ދަށުން ޑިއޭގޯ ގާސިއާ (ފޯޅަވަހީ)ގައި އެމެރިކާގެ އަސްކަރީ މަރުކަޒު ހިންގުމަށް ކުރިއަށްއޮތް 99 އަހަރަށް ފުރުސަތު ލިބޭނެއެވެ. އެ އަސްކަރީ މަރުކަޒަކީ އިނގިރޭސީންނަށް ވެސް ވަރަށް މުހިންމު މަރުކަޒެކެވެ.
އިނގިރޭސީން 1814 ގައި އެ ސަރަހައްދުގައި ބާރު ހިންގައި، ޗާގޯސްގެ ރަށްތައް މޮރިޝަސް އިން 1965 ގައި ވަނީ ވަކިކޮށްފައެވެ. އޭގެ ތިން އަހަރު ފަހުން އިނގިރޭސީންގެ އަތުން މޮރިޝަސް މިނިވަންވި ނަމަވެސް، ޗާގޯސްގެ ރަށްތައް ދޫކޮށްލަން އެއްބަސްވެފައެއް ނުވެއެވެ.
ޑިއޭގޯ ގާސިއާގައި އަސްކަރީ މަރުކަޒު ހެދުމަށް ޗާގޯސްގެ ރަށްތަކުން 1970 ގެ ކުރީކޮޅު އެ ރަށްތަކުގައި ދިރިއުޅެމުންދިޔަ މީހުން ގަދަކަމުން ބޭލުވިއެވެ. އެ ރަށްތަކުގައި ދިރިއުޅެމުންދިޔަ 1500 އެއްހާ މީހުން ބަދަލުކުރީ މޮރިޝަސް އާއި ސީޝެލްސްއަށެވެ.
މީގެ ކުރިން ވެސް ބައިނަލްއަގުވާމީ ކޯޓުތަކުގައި ކުރިމަތިވި ނާކާމިޔާބީއަށްފަހު، 2019 ވަނަ އަހަރު އިންޓަނޭޝަނަލް ކޯޓް އޮފް ޖަސްޓިސް (އައިސީޖޭ) އިން ވެސް ކާމިޔާބީ ލިބުނީ މޮރިޝަސްއަށެވެ. އައިސީޖޭ އިން ނިންމީ ޗާގޯސްގެ މައްޗަށް އިނގިރޭސީން ބާރު ހިންގުމަކީ ގާނޫނާ ހިލާފު ކަމެއް ކަމަށެވެ. ނަމަވެސް އެ ނިންމުންތަކާ އެއްގޮތަށް އިނގިރޭސީން އަމަލުކޮށްފައެއް ނުވެއެވެ.
އޭގެ ފަހުން މޮރިޝަސް އިން ވަނީ ޗާގޯސްގެ ބާރު ހޯދުމަށާއި ރާއްޖޭގެ ކަނޑުގެ ސަރަހައްދާ ފުށުއަރާ ހިސާބުގެ އިން ވަކިކޮށްދިނުމަށް އެދި އިންޓަނޭޝަނަލް ކޯޓް އޮފް ޖަސްޓިސް (އައިސީޖޭ) އަށް މައްސަލައެއް ހުށަހަޅައިފައެވެ. އެ މައްސަލައިގައި އައިސީޖޭ އިން ވަނީ މޮރިޝަސް އިން ހުށަހެޅި ގޮތަށް ކަނޑުގެ ސަރަހައްދު ވަކިކުރުމަށް މިދިޔަ އަހަރުގެ އޭޕްރީލް މަހުގެ 28 ގައި ނިންމައިފައެވެ.
މޮރިޝަސް އިން ހުށަހަޅާފައިވަނީ ފުށުއަރާ 95،600 އަކަ ކިލޯމީޓަރު ދެ ބަޔަށް ބަހާލުމަށެވެ. އޭރުން ރާއްޖެއަށް 47،172 އަކަކިލޯމީޓަރު އަދި މޮރިޝަސްއަށް 48،458 އަކަ ކިލޯމީޓަރު ލިބޭނެއެވެ. މޮރިޝަސް އިން ވަކާލާތުކުރީ ޗާގޯސް އާކިޕެލެގޯގެ އައްޑުއާ އެންމެ ކައިރިން އޮންނަ ބެހިމް ފަރުގެ އުތުރުކޮޅުން ފެށިގެން 200 މޭލަކީ އެ ގައުމުގެ އީއީޒެޑްގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ބައެއް ކަމަށެވެ. އެ މިން ފަށަން ޖެހޭނީ އައްޑުއާ އެންމެ ކައިރިއަށް އޮންނަ ބެހިމް ފަރުގެ އުތުރުކޮޅުން ކަމަށެވެ.
ނަމަވެސް ރާއްޖޭން ބުނަމުންދިޔައީ އެއީ މޮރިޝަސްގެ އައްސޭރި ފަށުގެ ބައެއް ނޫން ކަމަށެވެ. ރާއްޖޭން ބުނަމުންދިޔައީ އެއީ ހަމައެކަނި ހިކި ދިޔަވަރުގައި ފެންނަ ފަރެއް ކަމަށާއި އެ ފަރަކީ ބޮޑު ދިޔައިގައި ވެސް ފެނުން މަތީގައި އޮންނަ ތަނެއް ނޫން ކަމަށެވެ. އަދި އެއީ ޗާގޯސްގެ ސީދާ ބައެއް ވެސް ނޫން ކަމަށާއި އެ ފަރުން ފެށިގެން 200 ނޯޓިކަލް މޭލު ބަލާ ނަމަ، މޮރިޝަސްއަށް ނުހައްގުން 4،690 އަކަ ކިލޯމީޓަރުގެ ސަރަހައްދެއް ލިބޭނެ ކަމަށެވެ.
