ޢަދުލު އިންސާފު ޤާއިމުކުރުމަކީ ކޮންމެ މުޖުތަމަޢެއްގެވެސް އެންމެ މުހިންމު އެއް އަސާސެވެ. ނަމަވެސް، މިއަދު އަޅުގަނޑުމެންގެ ޝަރުޢީ ނިޒާމު ވަނީ އެތައް ގޮންޖެހުންތަކަކާ ކުރިމަތިލާންޖެހިފައެވެ. މި މަޒުމޫނުގައި އަޅުގަނޑުމެން ބަލައިލާނީ ކުށްވެރިންނަށް ޝަރީޢަތަކާ ނުލައި އަދަބު ދިނުމުގެ މައްސަލައަށެވެ. އަދި މިފަދަ ޢަމަލުތައް ހިންގަން މަޖުބޫރުވާ ސަބަބުތަކުގެ މައްޗަށެވެ. އެހެނީ މި ފަހަކަށް އައިސް ކުށްވެރިންނަށް ޝަރީއަތަކާއި ނުލާ އަމިއްލަ އަމިއްލައަށް އަދަބުދިނުން މި ވަނީ އާއްމު ކަމަކަށް ވެފައެވެ.
އެންމެ ފުރަތަމަ ކަމަކަށް، އަޅުގަނޑުމެންގެ ޝަރުޢީ ނިޒާމުގެ ދޯހަޅިކަން ފާހަގަކޮށްލަން ޖެހެއެވެ. ގިނަ ފަހަރަށް މައްސަލަތައް ނިމުމަކަށް އަންނަން އަހަރުތަކެއް ނަގައެވެ. މިއީ ކުށްވެރިންނަށް އިތުރު ފުރުޞަތުތަކެއް ލިބި، އިތުރު ކުށްތައް ކުރުމަށް މަގުފަހިވާ ކަމެކެވެ. އަދި ހަމައެހެންމެ، މައްސަލަތައް ލަސްވުމުގެ ސަބަބުން ހެކިތައް ގެއްލި، ޝަރީޢަތުގައި ސާބިތުކުރަން އުނދަގޫވާ ހާލަތްތައްވެސް މެދުވެރިވެއެވެ. ގަބޫލުކުރަން ދަތިވި ނަމަވެސް އަދުގެ ޝަރުޢީ ނިޒާމުގެ މައްޗަށް އޮންނަ އިތުބާރު ގެއްލިފައިވާކަން ފާހަގަކުރަންޖެހެއެވެ. ބައެއް ފަހަރު، ނުފޫޒު ގަދަ ފަރާތްތަކުން ޝަރުޢީ ނިޒާމަށް ނުފޫޒު ފޯރުވާ ކަމުގެ ތުހުމަތުތައް އިވެއެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން، ޢާންމު ރައްޔިތުންގެ ހިތްތަކުގައި ޝަރުޢީ ނިޒާމުގެ މައްޗަށް އޮންނަންޖެހޭ އިތުބާރު ގެއްލި، އަމިއްލައަށް ޢަދުލު އިންސާފު ޤާއިމުކުރަން އުޅޭ މީހުން އިތުރުވެއެވެ.
ޤާނޫނުތަކުގައި ހުރި އުނިކަންތައްތަކާއި، ޤާނޫނުތައް ތަންފީޒުކުރުމުގައި ހުރި ދަތިތަކަކީވެސް އަމިއްލައަށް އަދަބުދޭން ޖެހޭ އަނެއް ސަބަބެވެ. ބައެއް ފަހަރު، ކުށްވެރިންނަށް ލިބޭ އަދަބު ކުޑަކަމަށް ޢާންމުންނަށް ޤަބޫލުކުރެވެއެވެ. މީގެ ސަބަބުން، ޢާންމުން އަމިއްލައަށް ކުށްވެރިންނަށް އަދަބު ދޭން މަސައްކަތްކުރާ ހާލަތްތައް މެދުވެރިވެއެވެ. ޝަރުޢީ ނިޒާމުގެ މުވައްޒަފުންގެ ޤާބިލުކަމާމެދު އުފެދޭ ސުވާލުތަކަކީވެސް މިކަމުގެ ސަބެބެކެވެ. ބައެއް ފަހަރު، ފަނޑިޔާރުންނާއި ޕްރޮސިކިއުޓަރުންގެ ފަންނީ ޤާބިލުކަން ދަށްކަމަށް ތުހުމަތުކުރެވެއެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން، ޢަދުލު އިންސާފު ޤާއިމުކުރުމުގައި ލަސްތަކެއް ދިމާވެ، ޢާންމުން ހިތްހަމަނުޖެހޭ ނިންމުންތައް ނިންމާ ކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވެއެވެ.
ކުށްވެރިންނަށް އަމިއްލަ އަމިއްލައަށް އަދަބުދޭން ޖެހޭ އަނެއް ސަބަބަކީ، ޝަރުޢީ ނިޒާމުގެ ވަސީލަތްތައް މަދުވުމެވެ. ޒަމާނީ ޓެކްނޮލީގެ ބޭނުން އެކަށީގެންވާ ގޮތެއްގައި ނުހިފުމުގެ ސަބަބުން، މައްސަލަތައް ލަސްވެ، ޢަދުލު އިންސާފު ޤާއިމުކުރުމަށް ހުރަސްތަކެއް ކުރިމަތިވެއެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން، ޢާންމުން ހިތްހަމަނުޖެހި، އަމިއްލައަށް ޢަދުލު އިންސާފު ޤާއިމުކުރަން މަސައްކަތްކުރާ ހާލަތްތައް އިތުރުވެއެވެ. އަނެއް ކަމަކަށް، ކުށްވެރިންގެ ޙައްޤުތައް ރައްކާތެރިކުރުމުގެ ނަމުގައި، އަނިޔާ ލިބޭ ފަރާތްތަކުގެ ޙައްޤުތައް ގެއްލުވާލާ ހާލަތްތައް މެދުވެރިވުން ހިމެނެއެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން، އަނިޔާ ލިބޭ ފަރާތްތަކާއި އެމީހުންގެ ޢާއިލާތަކުން އަމިއްލައަށް ބަދަލުހިފަން މަސައްކަތްކުރާ ހާލަތްތައް މެދުވެރިވެއެވެ.
ޝަރުޢީ ނިޒާމުގެ މުސްތަޤިއްލުކަމާމެދު އުފެދޭ ސުވާލުތަކަކީ މިކަމުގެ އަނެއް ސަބަބެވެ. ސިޔާސީ ނުފޫޒުތަކުން ޝަރުޢީ ނިޒާމު މިނިވަންވެފައި ނުވާކަމުގެ ތުހުމަތުތައް އިވެއެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން، ޢާންމުންގެ އިތުބާރު ގެއްލި، އަމިއްލައަށް ޢަދުލު އިންސާފު ޤާއިމުކުރަން މަސައްކަތްކުރާ މީހުން އިތުރުވެއެވެ. އިތުރު ކަމަކަށް ބަލާލާއިރު، ކުށްވެރިންނަށް ދެވޭ އަދަބުތަކުގެ ނާކާމިޔާބުކަން ފާހަގަކުރެވެއެވެ. ޖަލުތަކުގައި ކުށްވެރިން އިޞްލާޙުވުމުގެ ބަދަލުގައި އިތުރަށް ކުށްކުރުމުގެ ހުނަރު ދަސްކުރާކަމުގެ ޝަކުވާތައް އިވެއެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން، ޢާންމުން ޤަބޫލުކުރަނީ ކުށްވެރިންނަށް ހަރުކަށި އަދަބުތައް ދިނުމަކީ އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތްކަމަށެވެ. އަދި ކުށްވެރިން ދޫވެ، އިތުރު ކުށްތައް ކުރުމުގެ ސަބަބުން ޢާންމުންގެ ރައްކާތެރިކަމަށް ނުރައްކާވާކަމަށް ޤަބޫލުކުރެވެއެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން، ޢާންމުން އަމިއްލައަށް ރައްކާތެރިވުމަށް މަސައްކަތްކޮށް، ބައެއް ފަހަރު ޤާނޫނާ ޚިލާފު ޢަމަލުތައް ހިންގައެވެ.
ކަން މިހެން ހުރުމާއި އެކު ދަންނަވާނީ، ކުށްވެރިންނަށް ޝަރީޢަތަކާ ނުލައި އަދަބު ދިނުމަކީ ޤާނޫނީ ގޮތުން ހުއްދަ ކަމެއް ނޫނެވެ. ނަމަވެސް، މިފަދަ ޢަމަލުތައް ހިންގަން މަޖުބޫރުވާ ސަބަބުތައް ދެނެގަނެ، އެކަންކަން ޙައްލުކުރުމަށް މަސައްކަތްކުރުމަކީ ވަރަށް މުހިންމު ކަމެކެވެ. ޝަރުޢީ ނިޒާމު އިޞްލާޙުކޮށް، ޢާންމުންގެ އިތުބާރު އަލުން ހޯދުމަކީ ކޮންމެހެން ކުރަންޖެހޭ ކަމެކެވެ. އޭރުން، ޤާނޫނުގެ ވެރިކަން ޤާއިމުވެ، އަމަން އަމާންކަން ދެމެހެއްޓޭނެއެވެ. އަމިއްލަ އަމިއްލައަށް ކުށްވެރިންނަށް އަދަބުދިނުމުގެ ރޫހު ނެތިގޮސް، ޝަރުއީ ހަމަތަކާއި އުސޫލުތައް ގާއިމުވެގެން ހިނގައިދާނެއެވެ.
